วันนี้ผมขอยกปัญหานึงที่เคยเจอตอนทำงานห้องสมุดมหาวิทยาลัยมาให้อ่าน
เกี่ยวกับเรื่องการต่ออายุการยืมหนังสือ (Renew Book) นั่นเอง
ดูผิวเผินอาจจะเป็นเรื่องปกติ แต่ถ้าเพื่อนๆ เจอการต่ออายุหนังสือเล่มเดิมสัก 10 ครั้ง มันก็คงไม่ปกติแล้ว
บรรณารักษ์ในสถาบันอุดมศึกษาน่าจะเคยเจอเหตุการณ์เช่นนี้
เหตุการณ์ที่อาจารย์ในสถาบันมายืมหนังสือในห้องสมุด แล้วพอถึงเวลาคืนก็มาต่ออายุการยืม
ฟังดูธรรมดา… แต่สิ่งที่เป็นปัญหาก็เกิดขึ้น เมื่อการต่ออายุเกิดอย่างต่อเนื่องจนเสมือนกับจะยืมหนังสือกันตลอดชีวิต
นั่นคือเหมือนครบกำหนดก็มาคืน แล้วก็ยืมต่อ อาจารย์ทำแบบนี้สักสามครั้งนี้ก็เท่ากับหมดหนึ่งเทอมไปเลย
แต่แค่หนึ่งเทอมอาจจะให้อภัยได้ แต่ช่วงปิดเทอมก็ยืม เปิดเทอมใหม่ก็ยืม (หนังสือเล่มเดิม)
คงกะว่าหนังสือเล่นนั้นไม่มีใครจยืมมั้งครับ อาจารย์ก็เลยหวังดีแบบนี้
ถ้าแค่เล่มเดียวหรือสองเล่มก็ยังไม่เท่าไหร่
นี่อาจารย์แกเล่นยืมไปหกเล่ม แล้วดันไม่เปิดโอกาสให้ชาวบ้านเขายืมเลย
เพื่อนๆ ว่าปัญหาแบบนี้ บรรณารักษ์อย่างพวกเราควรทำอย่างไร
เอาเป็นว่าผมขอเสนอคำแนะนำนิดนึงแล้วกัน (ผ่านการพิสูจน์และปฏิบัติแล้ว) คือ
1. ประสานงานไปยังฝ่ายวิชาการของสถาบันอุดมศึกษา เพื่อหาลือกันถึงแนวทางการแก้ไข ซึ่งได้ความว่า
ฝ่ายวิชาการจะจัดเงินทุนจำนวนหนึ่ง เพื่อซื้อหนังสือที่อาจารย์จำเป็นต้องใช้สอนตลอดทั้งเทอม
โดยอาจารย์สามารถซื้อหนังสือที่ใช้ประกอบการสอนแล้วนำมาเบิกฝ่ายวิชาการ
โดยมีเงื่อนไขว่า หนังสือที่ซื้อจะต้องตรงกับหลักสูตรที่อาจารย์ท่านนั้นสอน
และแต่ละภาควิชาจะได้รับเงินทุนเท่าๆ กัน (ในภาควิชาต้องบริหารการซื้อหนังสือสื่อการสอนกันเอง)
ผลการแก้ไขปัญหาดังกล่าว
ค่อนข้างได้ผลตอบรับที่ดีขึ้น แต่ปัญหาเดิมก็ยังมีอยู่แต่น้อยลง
อาจจะเกิดจากการบริหารเงินในภาควิชา ทำให้อาจารย์บางคนไม่ได้รับการจัดสรรเงิน
ดังนั้นอาจารย์ก็จะใช้วิธียืมแบบต่ออายุเหมือนเดิม
2. ห้องสมุดกำหนดนโยบายการยืมหนังสือแบบต่อเนื่อง
โดยกำหนดว่าไม่ให้ต่ออายุเกิน 2 ครั้ง เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้ใช้คนอื่นได้ยืมหนังสือเล่มนั้นบ้าง
และหากมีความจำเป็นที่จะต้องใช้สอนกับนักศึกษาด้วย ให้แจ้งห้องสมุดทำเป็นหนังสือจองทันที
แต่ต้องแจ้งตั้งแต่ช่วงเปิดภาคการศึกษาใหม่ๆ นะครับ
ผลการแก้ไขปัญหาดังกล่าว
จากการชี้แจงให้อาจารย์ทุกท่าน และผู้ใช้ทราบถึงนโยบายใหม่
ทำให้ผลตอบรับดีขึ้นมีการหมุนเวียนในการใช้สารสนเทศ หรือหนังสือดีขึ้น
หนังสือไม่ถูกเป็นเจ้าของเพียงคนๆ เดียว แต่เป็นของคนทุกคนครับ
ขอสรุปข้อคิดสักนิดนะครับ สำหรับพวกที่ชอบยืมหนังสือแบบเห็นแก่ตัว
กรุณาคิดกันสักนิดว่า หนังสือในห้องสมุดมิได้เป็นของคุณคนเดียว
ให้ชาวบ้านเขาได้ใช้หนังสือกันบ้าง อย่าเก็บไว้คนเดียวเลยนะครับ?
แล้วเพื่อนๆ หล่ะครับมีไอเดียที่จะเสนอแนะในการแก้ไขปัญหาแบบนี้อย่างไร
ส่งความคิดเห็นมาเล่าสู่กันฟังบ้างนะครับ
บางห้องสมุด หากมีผู้ต้องการใช้หนังสือที่อาจารย์ยืมไป จะติดต่อยืมหนังสือเล่มนั้นจากอาจารย์ เอามาให้ผู้ใช้ยืมได้ตามสิทธิ เขาใช้เสร็จแล้วก็ติดต่ออาจารย์ มายืมต่อ..
ข้อดีของการทำแบบนี้คือ อาจารย์บางคนไม่มายืมต่อ ห้องสมุดเลยได้หนังสือคืน ^^
นับเป็นไอเดียที่ดีอย่างนึงครับ P’waan
ปัญหานี้ก็เจอกับทุกห้องสมุด แก้ยากจังนะกับคนที่เห็นแก่ตัว พอเรียกคืนก็ถามคืนว่า
มีคนต้องการยืมเหรอ…ก็ยืมเกิน 3 ครั้งแล้วยังอ่านไม่จบ หรือว่าเอาไปไว้หนุนหัวนอนกันแน่ แบ่งๆคนอื่นอ่านบ้าง…ก็ใช้วิธีให้คืนก่อนแล้วค่อยยืมใหม่ภายหลังหากไม่มีคนอื่นมายืมห่างๆ ออกไปหน่อยก็ดีนะ ยืมเล่มอื่นที่ใกล้เคียงไปบ้างก็ได้
หนังสือที่อาจารย์ยืมไป 1 เทอม ถ้านักศึกษาต้องการใช้เค้าจะ re-call ได้ค่ะ
ห้องสมุดจะเรียกหนังสือนั้นคืนมาให้นักศึกษายืมตามสิทธิ์ แล้วถ้าอาจารย์จะใช้ต่อ
ก็สามารถยืมต่อได้ เท่าที่ผ่านมาก็ไม่ค่อยมีปัญหาค่ะ
แต่มีนักศึกษาบางคน พอรู้ว่าอาจารย์ยืมไปก็รู้สึกเกรงใจ ไม่กล้าจะขอให้เราทวงให้ก็มีค่ะ
ห้องสมุดที่ทำงานอยู่ก็มีปัญหาเหมือนกัน มีนโยบายให้อาจารย์ยืมสอนได้ทั้งเทอม ปัญหาคือ
1. เวลามีผู้ใช้มาขอใช้ บรรณารักษ์ recall หนังสือ โดนอาจารย์ตำหนิ ทั้งที่ในเงื่อนไขการยืมบอกแล้วว่า ห้องสมุดมีสิทธิ recall หากมีผู้แจ้งความประสงค์จะยืม
2. ยืมไปนานจนลืม เกินกำหนดส่ง เวลาจะปรับค่าเกินกำหนดส่ง ก็พูดว่า ผมเอาไปใช้สอน ผมเป็นอาจารย์หากไม่มีหนังสือสอนจะทำอย่างไร สุดท้ายไม่จ่ายค่าปรับ เราก็ค้างไว้ใน Record นั่นแหละ
คิดว่าห้องสมุดทุกแห่งมีปัญหานี้ เจอคำนี้ตลอด ผมเป็นอาจารย์ เค๊าเป็นผู้บริหารนะ ทำอย่างไรดี
อยากให้คุณวาย ตั้งกระทู้ว่า หนังสือที่อาจารย์ใช้เป็นตำราหลักในการสอนแต่ละรายวิชานั้น อาจารย์ควรจะมีเอง หรือว่า ยืมหนังสือจากห้องสมุดไปสอน อยากทราบความคิดเห็นจากทุกกลุ่มค่ะ ทั้งบรรณารักษ์ อาจารย์ ผู้บริหารห้องสมุด ผู้ใช้ห้องสมุดกลุ่มอื่น หรืออยากทราบว่า ห้องสมุดต่างประเทศเป็นอย่างนี้หรือเปล่า
คิดในแง่ดียังดีกว่ายืมแล้วหายไปเลยไม่แจ้งกลับมา
วิธีที่ 2 น่าจะเป็นวิธีืที่ดีที่สุดครับ แต่ทั้งนี้และทั้งนั้น ผู้ใช้ห้องสมุดแต่ละคนควรตระหนักถึงความรับผิดชอบของการใช้ห้องสมุดครับ แน่นอนว่าเมื่อมีผู้ต้องการใช้และมาทำจองก็ควรที่จะเอาเล่มมาคืน เพื่อเป็นการแบ่งปันกันใช้ครับ
ปล. จริงๆจะบอกว่าหนังสือใหม่ๆบางเล่มถ้ามีคนต้องการใช้จริงๆ อาจจะต้องมีรายการหาไฟล์ E-Book เถื่อนมาให้ผู้ใช้หรือไม่ก็ผู้ใช้อาจจะไปหาเอง อิอิ